شناسایی و ارزیابی عوامل موثر بر تغییر کاربری اراضی زراعی و جنگلی شهرستان آمل

تغییر کاربری و پوشش زمین همگام با پیدایش زندگی یک جانشینی و شروع کشاورزی وجود داشته است. در چند دهه ی گذشته، نرخ بالای تغییرات کاربری و تخریب اراضی توجه سیاستگذاران را جلب نموده و ضرورت فهم عوامل موثر بر این تغیرات را دو چندان کرده است. هدف این مطالعه سنجش تغییرات کاربری اراضی زراعی و جنگلی شهرستان آمل طی سال های 1365 تا 1390 و ارزیابی نیروهای محرکه موثر بر این تغییرات کاربری می باشد. برای این منظور از داده های سنجنده tm و etm+ سال-های 1365، 1378، 1385 و 1390 استفاده شده است. در ابتدا نقشه پوشش اراضی هر یک از سال ها با استفاده از طبقه بندی تصاویر ماهواره ای به روش های نظارت شده و نظارت نشده و در نهایت طبقه بندی هیبرید از تصاویر استخراج شد. سپس با استفاده از روش مقایسه پس از طبقه بندی به بررسی میزان تغییرات صورت گرفته در منطقه پرداخته شد. همچنین به منظور بررسی تاثیر نیرو های محرکه جغرافیایی، جمعیتی، اقتصادی و سیاسی بر میزان تغییرات کاربری اراضی از روش رگرسیون لجستیک ترتیبی داده های ترکیبی بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که از سال 1365 تا 1390 در حدود 25/8 درصد از سطح اراضی منطقه دچار تغییر شده است. بیشترین تغییرات افزایشی مربوط به کاربری مسکونی (2 درصد)، کاربری مرتع (98/1 درصد) و بیشترین تغییرات کاهشی نیز مربوط به کاربری جنگل و باغ (65/2 درصد)، کاربری زراعی (26/1 درصد) می باشد. همچنین، نیرو های محرکه شیب، فاصله از جاده، تعداد مهاجران وارد شده، نرخ بیکاری، نرخ شهر نشینی و سیاست های احداث مسکن مهر، شهرک های صنعتی، دانشگاه ها و تبدیل روستا به شهرها بر تغییر کابری اراضی اثرگذار بوده است و از بین نیرو های محرکه جغرافیایی، جمعیتی و سیاسی، به ترتیب کاهش فاصله از جاده، افزایش تعداد مهاجران وارد شده به منطقه و طرح احداث مسکن مهر بیشترین تاثیر را در تغییرات کاربری اراضی داشته اند.